Το καπιταλιστικό κράτος-κρίση, η αριστερή διαχείρισή του, η πολιτική της αφομοίωσης και οι προλεταριακές ανάγκες
(…)
ΟΙ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Το βαρετό πλέον θέαμα της «διαπραγμάτευσης» με τους «εταίρους» του ελληνικού κράτους και οι επιμέρους, θεσμικές κυρίως, αλλαγές που έχει νομοθετήσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχουν λειτουργήσει μέχρι τώρα σαν το μπλε χάπι της ύπνωσης, ένα χάπι που το έχει καταπιεί αμάσητο ένα σημαντικό κομμάτι των προλετάριων αλλά και ένα σημαντικό κομμάτι του κινήματος που μέχρι πριν τις εκλογές αγωνιζόταν ενάντια στη βίαιη εσωτερική υποτίμηση. Ωστόσο, στην «έρημο του πραγματικού» τα πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα για όσους θέλουν πραγματικά να τα δουν: η μόνη διαπραγμάτευση που λαμβάνει χώρα είναι αυτή ανάμεσα στην ηγεσία και τη βάση του ΣΥΡΙΖΑ, με στόχο να πειστεί η τελευταία ν’ αποδεχτεί το νέο μνημόνιο και την αποπληρωμή του χρέους.
(…)
Η διάρκεια και η συστηματικότητα της επίθεσης στην εργατική τάξη δεν είχαν ωστόσο μόνο υλικές συνέπειες. Η υποτίμηση μετατράπηκε σε απαξίωση της εργασιακής δύναμης, δηλαδή σε περιορισμό των προλεταριακών αναγκών και σε μείωση των κοινωνικών προσδοκιών. Υπό αυτή τη συνθήκη, οι αριστεροί διαχειριστές του καπιταλιστικού κράτους επιδιώκουν τη νομιμοποίηση του κράτους και την πρόσδεση της εργατικής τάξης σε αυτό μέσα από την ικανοποίηση ορισμένων θεσμικών αιτημάτων των αγώνων της προηγούμενης περιόδου που δεν έχουν δημοσιονομικό κόστος, δεν οδηγούν δηλαδή σε αύξηση των κοινωνικών δαπανών και επομένως του κοινωνικού μισθού, ούτε φυσικά σε αύξηση του άμεσου μισθού. Το γεγονός δηλαδή ότι έχουν περιοριστεί οι κοινωνικές προσδοκίες κάνει την πολιτική της κυβέρνησης να φαίνεται σαν το «μικρότερο κακό», παρόλο που η βασική κατεύθυνση παραμένει ίδια. Σε αυτό φυσικά έχει συμβάλλει το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες, πολύ πριν από το ξέσπασμα της λεγόμενης κρίσης του χρέους, κυρίαρχη τάση μέσα στους εργατικούς αγώνες ήταν η ικανοποίηση κλαδικών και μερικών αιτημάτων ενώ ταυτόχρονα οι αγώνες παρέμεναν διαχωρισμένοι και απομονωμένοι χάρη τόσο στο περιεχόμενο του συνδικαλισμού όσο και στην ανεπάρκεια της μεγαλύτερης μερίδας της βάσης να δει πέρα από τη μύτη της. Αυτό κάνει ευκολότερη την άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής με τη συνεπικουρία των αριστερών, και όχι μόνο, συνδικαλιστών.
Όπως πάντοτε στον καπιταλισμό, η ικανοποίηση των προλεταριακών αναγκών υπάγεται στις ανάγκες της αναπαραγωγής των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων. Ωστόσο, οι προλεταριακές ανάγκες –είτε προέρχονται από το στομάχι είτε από τη φαντασία– διαμορφώνονται κοινωνικά, ιστορικά και συλλογικά και εμπεριέχουν το στοιχείο του αυτοκαθορισμού αφού ως προλετάριοι δεν είμαστε απλώς αντικείμενα της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Καθώς το προλεταριάτο υπάρχει ταυτόχρονα για το κεφάλαιο και τον εαυτό του, βρίσκεται σε μια συνεχή πάλη με το κεφάλαιο προσπαθώντας να επιβάλλει την ικανοποίηση όσο γίνεται περισσότερων αναγκών του, χωρίς να μπορεί να ξεφύγει από τη διαδικασία παραγωγής και κατανάλωσης εμπορευμάτων. Οι ανάγκες των προλετάριων αναγνωρίζονται από το κεφάλαιο και το κράτος του μόνο στον βαθμό που μπορούν να ενταχθούν στην καπιταλιστική διαδικασία αξιοποίησης. Κι αυτό μέσα στην κρίση δεν μπορεί παρά να σημαίνει απόπειρα περιορισμού ακόμη και αναγκών που στο κοντινό παρελθόν θεωρούνταν στοιχειώδεις.
Αυτό που επιχειρείται τώρα, με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία σε σχέση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, είναι η απονοηματοδότηση και ο περιορισμός των αναγκών μας στο όνομα της «εθνικής προσπάθειας για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας». Οι απολογητές της κυβέρνησης, είτε βρίσκονται εντός είτε εκτός του κινήματος, διακηρύττουν την υπομονή και την εγκράτεια ενώ δεν έχουν διστάσει να υπονομεύσουν τους ελάχιστους επιμέρους αγώνες που έχουν αναπτυχθεί επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (όπως το παράδειγμα που αναφέραμε, αυτό της απεργίας πείνας των πολιτικών κρατουμένων) λέγοντας ότι είναι ακατανόητοι και άνευ περιεχομένου. Η σαθρή επιχειρηματολογία τους συνοψίζεται στο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, όντας κομμάτι του κινήματος ενάντια στα μνημόνια, θα ικανοποιήσει εν ευθέτω χρόνω όλα τα αιτήματα αφού όμως πρώτα εφαρμόσει ως κυβέρνηση μια «ήπια λιτότητα», όπως οργουελικά ονομάζουν τη συνέχιση της πολιτικής της απαξίωσης.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι αγώνες αυτής της περιόδου δεν έχουν απλώς μια υλική και κοινωνική πλευρά, τη βελτίωση, δηλαδή, των υλικών όρων αναπαραγωγής της εργατικής τάξης αλλά αποκτούν και ένα πολιτικό διακύβευμα, αποκτούν, δηλαδή, και τον χαρακτήρα της εναντίωσης στην αφομοίωση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να δημιουργηθεί μια νέα κινηματική δυναμική που θα αντιστρέψει την τάση περιορισμού των προσδοκιών της εργατικής τάξης και την προπαγάνδα της αριστεράς του κεφαλαίου ότι πρέπει να κάνουμε υπομονή και να βάλουμε πλάτη στην «εθνική προσπάθεια» για να ικανοποιηθούν κάποτε, στο μέλλον, οι ανάγκες μας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναδείξουμε ότι τα ψίχουλα που μας πετάνε δεν αρκούν καν για την ανάκτηση των απωλειών των τελευταίων 5 χρόνων.
Εφόσον δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά τίποτα, πρέπει –με αυτοκριτικό τρόπο– να ξαναβρούμε το νήμα των αγώνων της προηγούμενης περιόδου και με απεργίες, διαδηλώσεις, καταλήψεις δημοσίων κτηρίων να διεκδικήσουμε άμεσα την αύξηση των μισθών και των συντάξεων πέρα από κλαδικούς ή εθνικούς διαχωρισμούς. Στον αντίποδα των ψευδαισθήσεων της «διαγραφής του χρέους που μόνο το κράτος μπορεί να κάνει» ν’ αναπτύξουμε αγώνες άρνησης πληρωμών προς το ελληνικό κράτος από τα κάτω. Μη πληρωμή χαρατσιών, φόρων, δόσεων, εισιτηρίων στα μμμ, ρεύματος. Να προχωρήσουμε σε επανασυνδέσεις ρεύματος και οργανωμένες απαλλοτριώσεις εμπορευμάτων και κτηρίων. Πρακτικές που αναπτύχθηκαν είτε γενικευμένα είτε μειοψηφικά στον προηγούμενο κύκλο αγώνων (από το φοιτητικό κίνημα του 2006-2007 έως και το 2012). Στον αντίποδα των ψίχουλων που υπόσχονται με την αύξηση του κατώτερου μισθού σε… 50 χρόνια, ν’ αναπτύξουμε αγώνες για γενική αύξηση και εξίσωση όλων των μισθών προς τα πάνω. Στον αντίποδα των προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας και voucher ν’ απαιτήσουμε την αύξηση του επιδόματος ανεργίας και την καταβολή του επ’ αόριστον σε όλους τους ανέργους και χωρίς προϋποθέσεις. Στον αντίποδα της αστικής δημόσιας σφαίρας αριστερής κοπής ν’ αναπτύξουμε μια προλεταριακή δημόσια σφαίρα όπου θα συζητάμε και θα οργανώνουμε τις προλεταριακές μας ανάγκες και επιθυμίες ενάντια στις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής –και μάλιστα προς την κατεύθυνση της υπέρβασής τους και του μετασχηματισμού τους σε ανθρώπινες ανάγκες.
Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το κείμενο εδώ.
Tags: απαξίωση εργασιακής δύναμης, προλεταριακή δημόσια σφαίρα